Chào mừng Quý khách đến với Nhà đất Đức Thắng - hotline: 0919.196.404 - 0977.801.999

Ẩm thực

Đặc sản Quảng Trị - nét văn hóa ẩm thực tinh tế

Cập nhật: 20-02-2025 | Lượt xem: 1 | Ẩm thực

Nắng gió miền cát trắng Quảng Trị không làm cho ẩm thực văn hóa nơi đây mất đi nét tinh tế. Món ngon Quảng Trị tuy dân dã, giản đơn nhưng có hương vị đậm đà khó quên, thu hút du khách với sự bình dị, mộc mạc. Người Quảng Trị dù có ở miền xa xôi, hay đi đâu về đâu đều cảm thấy bồi hồi, nhung nhớ khi nhắc đến hương vị ẩm thực quê hương. Những món ăn nơi đây gắn bó với nét văn hóa của từng tên làng, tên đất, chính điều đó đã tạo nên nét văn hóa ẩm thực riêng mà không nơi nào có được. Để hiểu thêm về con người, văn hóa của vùng đất này, đừng quên khám phá ẩm thực Quảng Trị qua các món ăn chứa đựng cả nhân sinh quan của con người nơi đây.

Thứ tư - 27/11/2024 16:38

Cháo cá Vạc giường
Khác với các tỉnh thành khác, món cháo cá Quảng Trị nấu bằng sợi bột gạo, bột mì hoặc bột lọc với cá lóc. Cá lóc phải chọn những con cá lóc đồng, to, săn chắc, có màu đen bóng, chắc thịt và phải thật tươi, còn sống. Dân địa phương thì gọi là cháo cá, còn người phương xa đến thì hay nhắc đến nó với cái tên cháo vạt giường. Đây là món ăn thường được người địa phương đãi khách đường xa.

Cháo cá Vạc giường - Ảnh Phan Hoài An

Cháo được nấu từ thịt cá lóc thơm ngon cùng những sợi bột vạt giường. Một nhúm sợi vạt giường, chút cá lóc thơm, thêm hành ngò, ớt tươi và đổ nước dùng vào, thế là cháo đã sẵn sàng chờ khách thưởng thức. Một lần nữa vị cay nóng mặt, bỏng lưỡi của ớt chỉ thiên xứ này lại khiến món ăn trở nên khó quên hơn bao giờ hết.
Cháo cá vạt giường hấp dẫn bởi hương vị đặc trưng của bột gạo hay bột lọc và cá lóc. Người chế biến phải chọn loại gạo ngon, ngâm qua đêm cho nở rồi xay thành bột. Khâu nhào bột rất quan trọng bởi nếu làm lâu, khi nấu bột sẽ dai và ngon hơn. Bột chín được cán mỏng rồi thái thành từng sợi, gọi là bột vạt giường. Hương vị làm nên món cháo vạt giường chính là cá lóc được hấp chín, lọc lấy thịt, đầu và xương giã nhỏ chắt nước để làm nước dùng.
Khi thưởng thức cháo cá, du khách sẽ cảm nhận được vị ngọt của nước dùng, vị đậm đà, mặn mà của cá đã thấm gia vị, vị dai ngon của sợi bột, cùng vị cay nồng của tiêu, ớt. Đây là món ăn đặc sản của huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị
Tép nhảy Bàu Trạng
Tép nhảy Bàu Trạng được xuất phát từ Bàu Trạng - một nhánh nhỏ nằm trong khu vực Bàu Thủy Ứ rộng lớn, thuộc xã Vĩnh Tú, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Đây là món ăn đã Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) vừa công bố top 100 món ăn đặc sản và top 100 đặc sản quà tặng nổi bật của 63 tỉnh, thành Việt Nam lần thứ V, năm 2021- 2022.
Nguyên liệu cho món ăn trứ danh này gồm: các loại rau thơm, đặc biệt là ngò tây, xoài xanh, tiêu xanh, ớt, tỏi. Và quan trọng nhất là rất nhiều chanh. Bởi chanh có tác dụng làm chín tép, đồng thời tạo vị chua cay cho món gỏi thêm phần hấp dẫn.
Để làm được món Tép nhảy này, con tép được đánh bắt từ Bàu Trạng phải còn tươi sống. Tép sau khi được vớt ra khỏi chậu đã ngâm nước muối tầm khoảng 10 phút sẽ được cho vào cùng với các nguyên liệu như rau thơm, ngò tây, xoài xanh, tiêu xanh, ớt, tỏi được cắt nhỏ và giã nhuyễn trước đó và mang tận từng bàn cho thực khách. Thực khách sẽ vắt thật nhiều nước cốt chanh vào chậu đựng tép, nhanh tay đậy nắp lại cho tép khỏi nhảy ra chậu, lắc đảo thật kỹ để tép thấm tất cả gia vị và thưởng thức. Tép sau khi được đảo đều và hết nhảy sẽ được mở vung, khi ăn, lấy một chiếc bánh đa, một ít rau, và múc một muỗng gỏi tép cuốn lại và chấm với món nước chấm sền sệt pha lẫn giữa xì dầu và mùa tạt đưa lên miệng cắn một miếng, rồi xuýt xoa vì cay…và ngon.
Rất đơn giản nhanh gọn để có một món gỏi tép nổi tiếng mà ai đến Bàu Trạng cũng muốn thưởng thức một lần.

Tép nhảy Bàu Trạng - Ảnh Phan Hoài An

Bánh ướt Phương Lang
Làng Phương Lang thuộc xã Hải Ba (huyện Hải Lăng, Quảng Trị). Bánh ướt Phương Lang từ lâu đã trở thành đặc sản gắn liền với địa danh của làng. Mỗi khi nhắc đến tên Phương Lang là người ta đều nghĩ ngay đến món bánh ướt ngon nổi tiếng.
Cũng giống như bánh ướt ở các vùng khác trong cả nước, nguyên liệu chính làm bánh ướt ở Phương Lang chính là gạo. Gạo sau khi được vo sạch sẽ được ngâm nước trong một đêm. Sáng sớm hôm sau, thợ làm bánh sẽ tiến hành công đoạn xay gạo thành bột nước, rồi tráng trên hơi nước sôi. Cách tráng bánh rất đơn giản: dùng một miếng vải có độ dày vừa phải, tráng một lớp bột lên trên đó, sau đó để trên nồi hơi đậy nắp vung nồi nước sôi lại. Sau một lúc thì lấy bánh ra. Bánh phải được tráng không quá dày mà cũng không được quá mỏng. Sau khi tráng xong, bánh sẽ được xếp chồng lên nhau. Để bánh nguội rồi dùng hoặc có thể sử dụng liền. Khi dùng bánh, người bán sẽ tách từng cái bánh ra cuốn lại và cho lên dĩa.

Bánh ướt Phương Lang - Ảnh Phan Hoài An

Ăn cùng với bánh ướt là rau sống, nước chắm đậm vị, tiêu, ớt và tất nhiên là không thể thiếu đó là thịt heo luộc hoặc nướng.
Thịt trâu lá trơng
Món ăn mang tên hai nguyên liệu chính làm nên sự đặc biệt: thịt trâu và lá trơng (trơơng). Thịt trâu vốn bổ dưỡng, chữa được nhiều bệnh như đau lưng, phù chân, phong thấp… Thậm chí có người còn cho rằng nó tốt hơn thịt bò. Thịt trâu dùng để chế biến món ăn này phải là thịt trâu còn non để trong quá trình chế biến, thịt trâu vẫn giữ được độ mềm, không bị giai và thịt vẫn giữ được vị ngọt. Lá trơng có vị cay hang, hương thơm đặc trưng ăn kèm với thị trâu mềm. Chính vì thế, nơi nào cũng có cách chế biến thịt trâu nhưng dám chắc rằng không đâu có vị như ở Quảng Trị này.

Thịt trâu lá trơng - Ảnh Phan Hoài An

Sự kết hợp giữa thịt trâu non và loại là rừng mọc hoang khắp Quảng Trị đem lại mùi thơm cay rất đặc trưng của món ăn. Có 2 món chính được khách ưa chuộng nhất là thịt trâu lá trơng nướng và thịt trâu xào lá trơng. Người thích vị ngọt mềm, thơm nưng nức của thịt trâu còn nguyên vị thì gọi thịt nướng ăn với rau cải, tiêu ớt xanh và nước tương pha tương ớt. Người muốn đậm đà nhiều vị hơn thì gọi thịt xào vừa chín tới. Món nào cũng thơm ngon vô cùng. Đặc biệt thịt trâu lá trơng mà ăn vào những ngày mưa lạnh thì tuyệt.
Bún hến Mai Xá
Bún hến Mai Xá là đặc sản đến từ làng Mai Xá, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Đây là món ăn lọt Top 100 món ăn ẩm thực, đặc sản tiêu biểu của Việt Nam (2020 – 2021).
Bún hến Mai Xá được lấy tên từ chính nơi sản sinh ra nó – Làng Mai Xá, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Đây là món ăn có hương vị rất riêng, mang đậm văn hóa dân gian của làng Mai Xá. Gọi là bún hến nhưng món ăn này chủ yếu chế biến từ con chắt chắt, trông giống hến nhưng màu sậm hơn.

Bún hến Bún Xá - Ảnh Phan Hoài An

Người chế biến sẽ phi thơm hành mỡ rồi cho chắt chắt vào xào qua cùng chút gia vị, cho thịt săn, đậm đà. Món bún chắt chắt ăn kèm với nước mắm tỏi, gừng. Bát bún được dọn ra với vị thanh mát của nước dùng, thơm ngọt của thịt chắt chắt quyện lẫn mùi hành phi, rau mùi và vị cay xé lưỡi của ớt.
Khi ăn, giã thêm chén muối ớt tươi cùng gừng, sao cho thật cay, thật nhuyễn để bên cạnh thưởng thức chung mới thật đúng món Quảng Trị mà không nơi nào có được.
Bánh lọc Mỹ Chánh
Bánh lọt là món ăn dân dã, nguyên liệu lại dễ tìm, nên nếu để so sánh với cao lương mỹ vị thì món ăn này chưa có gì đặc biệt. Thế nhưng, nổi tiếng nhất ở Quảng Trị là bánh lọc Mỹ Chánh, bởi khi nhắc đến bánh lọc Mỹ Chánh, nó lại mang hương vị riêng biệt - là một trong những món ngon Quảng Trị với hương vị của quê nhà, như một lời nhắc nhở những người con xa xứ luôn nhớ về quê hương.
Bánh làm từ củ sắn mài nho nhỏ với nhân bên trong có thể là thịt lợn, thịt gà, tôm, đậu xanh, nấm meo,.. và được gói với lá chuối tươi.

Bánh lọc Mỹ Chánh - Ảnh Phan Hoài An

Bánh khi hấp xong thấy óng ánh mỡ và có mùi thơm ngào ngạt của lá chuối. Vỏ bánh không bị chua hay nồng mà rất thanh. Nhìn từng chiếc bánh nhỏ xinh, trong suốt để lộ hình tôm đỏ hồng bên trong hấp dẫn không tả. Bánh bột lọc có màu cam tươi của tôm, được nhân trong lớp lột màu trắng ngà, mềm mềm, dai dai, ngon hơn khi dung với nước mắm ớt. Bánh được gói cẩn thận, nhỏ vừa ăn. Theo lời của những người làng nghề chia sẻ “Bánh nhỏ để khi dọn mâm người ăn bao giờ cũng có cảm giác ít, sẽ ăn hết nên không bị ngán từ cái nhìn đầu tiên. Tức là món ăn không áp đảo, chế ngự con người”. Đây cũng là đặc sản tiêu biểu mà người dân Quảng Trị dung để tặng cho bạn bè phương xa.
Rau liệt Gio An
Rau xà lách xoong là đặc sản của miền đất Gio An, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Người dân địa phương quen gọi là rau liệt, vì cả cây rau mọc sát trên đá., sinh trưởng hoàn toàn bằng nguồn nước ngầm mát lành chảy ra từ lòng đất đá giếng cổ ngàn năm. Người nông dân không sử dụng bất kỳ một loại phân bón hay thuốc bảo vệ thực vật nào nên rau rất tươi và sạch.

Rau liệt Gio An - Ảnh Phan Hoài An

Rau xà lách xoong có thể được chế biến thành nhiều món bằng nhiều cách khác nhau: nấu canh với tôm tươi, luộc chấm với ruốc, làm rau sống hay đem xào qua với thịt bò. Nhưng có lẽ ngon nhất là xào với thịt bò, nói là xào với thịt bò nhưng phải đợi khi thịt bò đã chín và thấm gia vị rồi tắt lửa sau đó mới bỏ rau vào, làm như vậy ngọn rau chỉ nửa sống nửa chín, ăn rất giòn.
Xà lách xoong là một đặc sản dân dã của vùng Quảng Trị, mang đậm chất miền quê Gio An, tuy dân dã, giản đơn nhưng nếu một lần thưởng thức thì sẽ nhớ mãi bởi hương vị đậm đà và tinh tế.
Nem lụi chợ Sãi
Nem lụi chợ Sãi là đặc sản của quê hương Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn, một trong những học trò xuất sắc và gần gũi nhất với Chủ tịch Hồ Chí Minh, tại xã Triệu Thanh, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. “Nem chợ Sãi, vải La Vang”. Theo người dân nơi đây, nem chả chợ Sãi là “chuẩn” gu ăn uống, đặc sản Quảng Trị. Đây là món ăn quen thuộc với người địa phương, vào những dịp lễ Tết thì thường sẽ hết hàng từ rất sớm, khoảng 1 đến 2 tuần trước Tết là sẽ hết hàng.

Nem chợ Sãi - Ảnh Phan Hoài An

Nem chợ Sãi khiến người ăn “dễ nghiện”, dù cùng làm từ thịt heo nạc, ít da heo, gia vị được gói chặt trong lá chuối để lên men tự nhiên. Nhưng khác với vị ngọt của nem Lai Vung Đồng Tháp, cũng không phải vị chua nồng của nem Thanh Hóa, nem chợ Sãi theo cách nói của người dân nơi đây là “ấm dậm”. Điều thú vị làm nên hương vị đặc biệt cho món ăn này là chén nước chấm. Nước chấm nem lụi chợ Sãi được chế biến vô cùng đặc biệt: Đậu phụng, thịt heo được xay nhuyễn, thêm chút nước mắm để cô đặc lại, nếm thêm gia vị vừa đủ để làm ra một chén nước chắm đặc sệt, thơm ngon. Người miền Trung khi ăn thường cuốn nem lụi với rau sống, chuối xanh, dưa chuột, xoài thái mỏng, cuộn với bánh tráng. Tất cả hòa quyện với nhau tạo nên một hương vị hài hòa và vô cùng tinh tế.
Bên cạnh các món kể trên, nếu bạn có ghé thăm vùng đất này thì cũng nên thử thêm các món đã làm nên tiếng tăm đặc sản Quảng Trị như: Bánh khoái, cháo lòng sả, mít thấu, bánh đúc rau câu và bánh ít lá gai. Để có một chuyến đi thật đáng nhớ tại vùng đất Quảng Trị thân thương. Đừng quên thưởng thức ẩm thực phóng phú và đặc sắc nơi đây nhé!

Tác giả bài viết: Nguyễn Trang Nhi

Theo https://ipa.quangtri.gov.

Tin tức liên quan